DAMBULLA Sri Lanka

Dambulla Mağarası, Sri Lanka

DAMBULLA MAĞARA TAPINAĞI
Dambulla'nın Altın Tapınağı olarak da bilinen Dambulla mağara tapınağı Sri Lanka'nın orta kısımlarında bulunan bir Dünya Mirası alanıdır. Kolombo'nun 148 kilometre doğusunda, Kandy'nin ise 72 kilometre kuzeyinde yer almaktadır. 
Dambulla, Sri Lanka'daki en büyük ve en iyi korunmuş mağara tapınağı kompleksidir. Kaya kulesi, çevresindeki ovadan 160 metre yüksekliktedir. Çevrede 80'den fazla bilinen mağara bulunmaktadır. En büyük ilgiyi heykel ve tablolar içeren beş mağara çekmektedir.

Bu tablolar ve heykeller Gotama Buda’nın hayatı ile ilgilidir. Toplam 153 adet Buda heykeli, üç adet Sri Lankalı kral heykeli ve dört adet tanrı ve tanrıça heykeli bulunmaktadır. Kral ve kraliçe heykelleri arasında Vişnu ve Ganeşa adına inşa edilenler de mevcuttur. Duvar resimleri 2,100 metrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Mağaraların duvarlarındaki tasvirler arasında şeytan Mara'nın ve Buddha'nın ilk vaazı tasvirleri de bulunur.

Tarih öncesi Sri Lankalıların Budizm'in Sri Lanka'ya gelmesinden önce bu mağara komplekslerinde yaşıyor oldukları düşünülmektedir, çünkü Dambulla mağarası komplekslerine yakın olan Ibbankatuwa'daki mağaralarda içerisinde yaklaşık 2700 yaşında insan iskeletleri olan mezarlar bulunmaktadır.

Buda Heykeli

TARİHÇE
Bu kompleksin tarihi M.Ö 1. Yüzyıla kadar dayanmaktadır. İç kısımları kuru tutmak için üzerine bir damlama çizgisi oyulmuş muazzam büyüklükteki kayanın altında beş mağara vardır. Bunlar 1938 yılında kemerli kolonlar ve yaldızlı girişleri ile süslenmiştir. Mağaraların tavanları, kayaların kıvrımlarını takip eden karmaşık dini sahneler ile boyanmıştır. Lord Buddha ve Bodhisattvas'ın yanı sıra çeşitli tanrı ve tanrıçaların görüntüleri de bulunmaktadır. #kansavarslan

Dambulla mağara manastırı hala kullanılmaktadır ve Sri Lanka'daki en iyi korunmuş antik yapıdır. Bu kompleks; M.Ö. 3. ve 2.yüzyıllardan kalma olup kurulduğu dönemin en büyük ve en önemli manastırlardan biridir. Anuradhapura Kralı Valagamba'nın mağaraları MÖ 1. yüzyılda tapınağa dönüştürdüğü düşünülmektedir. Sri Lanka’nın en büyük şehri Anuradhapura'dan sürgün edilen devrik kral; burada 15 yıl boyunca Güney Hintli istilacılardan saklanmış ve başkentini geri aldıktan sonra, bir sükür göstergesi olarak tapınak inşa ettirmiştir. Valagamba'nın ardından gelen kralların da eklemeler yaptırdığı mağaralar 11. yüzyılda büyük bir dini merkez haline gelmiştir. Polonnaruwa Kralı Nissanka Malla 1190'da mağaralara yaklaşık 70 Buda heykeli eklenmiştir. 
18. yüzyılda mağaralar Kandy Krallığı tarafından restore edilmiş ve boyanmıştır.


BEŞ MAĞARA
Tapınak değişik büyüklükteki beş mağaradan oluşmaktadır. Kral Anuradhapura (M.Ö. 1. yüzyıl - M.Ö. 993) ve Kral Polonnaruwa dönemlerinde (1073 - 1250); 150 m yüksekliğindeki bir kayanın tabanına inşa edilen Dambulla, Sri Lanka'da bulunan mağara tapınaklarının en etkileyicisidir. 19 km ötedeki Sigirya kaya kalesinin de içinde bulunduğu düz ovalara panoramik bir görüntü sunan Dambulla Mağarası’nın girişine, günün ağarması ile birlikte yüzlerce kırlangıç gelmektedir. En büyük mağara doğudan batıya 52 metre genişliğinde, girişten sonuna kadar 23 metre uzunluğunda olup en yüksek noktası 7 metredir. Hindu tanrılarının tasvirlerinin yanında, Valagamba, Nissankamalla, ve Ananda gibi Budha disiplinine bağlı kral temsilleri de görülmektedir.

KUTSAL KRAL MAĞARASI
İlk mağaranın ismi “Devaraja lena” (lena Sri Lanka dilinde mağara demektir) ya da “Kutsal Kral Mağarası” olarak geçmektedir. Manastırın kuruluşu ile ilgili bir açıklama, birinci mağaranın girişindeki 1. Yüzyıla ait Brahmi kitabesinde kayıtlıdır. Bu mağara kayadan yontulmuş 14 metre uzunluğundaki bir Buda heykelinin hakimiyeti altındadır. Heykelin tarih boyunca defalarca boyandığı bilinmekte ve şu anki halini muhtemelen 20. yüzyılda aldığı düşünülmektedir. Heykelin ayaklarında Budha’nın en sevdiği öğrencisi Ananda, kafasında ise inanşıa göre tanrısal güçleri ile mağarayı oluşturdan Vişnu bulunur.

Dambulla Mağarası

BÜYÜK KRALLAR MAĞARASI
İkinci ve en büyük bu mağarada; 16 ayakta ve 40 oturmuş Buda heykeli, manastırı 1.yüzyılda onurlandıran Kral Vattagamani Abhaya'nın heykeli, hacılar tarafından sık sık çiçeklerle süslenen Tanrı Saman ve Vişnu tasvirleri ve manastırın girişine yakın bir taş yazıtta belirtildiği üzere, mağarada bulunan 50 heykelin yaldızından sorumlu olan Kral Nissanka Malla’nın heykeli de bulunmaktadır. Odanın sol tarafındaki kayadan oyulmuş Buda heykeline, Bodhisattvas Maitreya ve Avalokiteshvara’nın (Natha) tahta figürleriyle eşlik eşlik etmektedir. Ayrıca tavanda bir çatlaktan suyunu damlatan, iyileştirici güçleri olduğu söylenen bir kaynak suyu ve bir dagoba (kubbe biçimli budist tapınağı) bulunur. 18. yüzyıldan kalma mağara tavanındaki tempera tekniği ile yapılmış duvar resimleri Buda'nın yaşamı,  Mahamaya'nın rüyası, şeytan Mara'nın baştan çıkarması gibi  sahneleri göstermektedir . Diğer resimler, ülkenin geçmişinden önemli olaylarla ilgilidir.

YENİ MANASTIR
Maha Alut Vihara, yani "Büyük Yeni Manastır” üçüncü mağaradır. Kral Kirti Sri Rajasinha (1747-1782) döneminde gelişen tipik Kandy tarzında tavan ve duvar resimleri bulunmaktadır. Mağarada 50 Buda heykelinin yanı sıra kral heykeli de bulunur.

HEYKELLER
Bu tapınak içindeki odalar, Sinhala tarz heykel ve Sinhala sanatının birçok farklı dönemini yansıtmaktadır. Farklı büyüklükteki Buda heykellerinin en büyüğü 15 metredir.  Bir mağarada tavanı kaplayan 1.500'den fazla Buda resmi bulunmaktadır.

KORUMA
Dambulla Tapınak Kompleksi'ndeki koruma stratejileri (özellikle 1982'den beri oluşturulmakta), 1930'larda tapınak verandasının yeniden inşasından bu yana değişmeden kalmış olan mevcut kompleksin bütünlüğünün korunmasına odaklanmıştır. Bu proje;  UNESCO , Sri Lanka Kültürel Üçgeni Projesi ve 1982-1996 arasında değişen Dambulla Tapınağı Yetkilileri arasındaki ortak bir anlaşma ile kabul edilmiştir.

Dambulla Tapınağı halihazırda kullanılan bir ibadet merkezi olmaya devam ettiğinden, 1982-1996 projesinin koruma planları, UNESCO dünya mirası statüsüne uygun olarak, sitenin altyapısını ve erişilebilirliğini iyileştirmeye yönelik hazırlanmıştır.
2003 yılında UNESCO tarafından yapılan son denetimlerde, tapınak çevresindeki arkeolojik kalıntıların zarar görmesini en aza indirmek için kompleks etrafındaki korunan bölgenin genişletilmesi önerilmiştir. 


1982-1996 yılları arasında gerçekleştirilen koruma projesi, Dambulla'da sağlam kalan resimlerin yaklaşık %80'ini temsil eden 18. yüzyıl duvar planlarının korunmasına odaklanmıştır. 1982-1996 projesinde temizlik yapılmamıştır, bunun yerine, duvarları dengelemek ve daha fazla insan ve çevresel zararı en aza indirmek için uzun vadeli bir koruma stratejisi geliştirmek için bir dizi iyileştirici önlemin uygulanmasına odaklanılmıştır.  #kansavarslan