Özbek Yemekleri

1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra bağımsızlığını kazanan Özbekistan mutfağının kültürü Orta Asya'da olgunlaşmıştır. Göçebe komşularının aksine, Özbekistan yüzyıllardır yerleşik bir uygarlığa sahip olmuştur. Çöller ve dağlar arasında, vahada ve verimli vadilerde, tahıl ve evcil hayvanlar yetiştirmişlerdir. Bu durum muhteşem misafirperverlik gelenekleri ile birleşerek zengin Özbek mutfağını oluşturmuştur.

UNESCO tarafından düzenlenen toplantıda; "Özbek pilavı"  UNESCO Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi’ne dahil edildi.

Özbek pilavının insanların günlük hayatı, özel günleri, düğün ve diğer etkinliklerinin vazgeçilmezlerinden başında gelmektedir. Yüzyıllardan bu yana kuşaktan kuşağa geçmekte olan Özbek pilavıyla ilgili örf ve adetler Özbek halkının medeniyeti ve değerlerinin önemli bir parçasıdır. Özbek geleneğinde ev sahibi, pilav ikram etmeden misafirin gitmesine izin vermez. 

Özbek pilavı

Özbek Pilavı

Özbek Pilavi, pirinç, havuç ve parça etten pişirilen Özbekistan’ın simge yemeğidir. Bu lezzetli Özbek milli yemeğine yöresine bağlı olarak bezelye, sarımsak, ayva, kuru kayısı ve kuru üzüm gibi bileşenler eklenir. Özbek pilavı geleneksel olarak, büyük bir tabak üzerine sıcak olarak servis edilir. Pilav çay ile servis edilir, yanında salata ile tüketilir. Nadiren geleneksel bir ekmek çeşidi olan patır ile yenir. Semerkant, Buhara, Taşkent'te yapılan Özbek pilavları birbirinden ufak değişiklikler gösterirler.. Her Özbek kendi ailesinde gördüğünü, yediğini en güzel pilav olarak bilir !

Özbek Samsa Böreği

Samsa (Samosa)

Samsa, Özbekistan’ın en güzel böreğidir.
Davetlerde ve günlük olarak tüketilen içine konan çeşitli dolgular ile zenginleştirilen lapa hamur işlerinden geleneksel oluşan bir Özbek yemeğidir.
Farklı şekil ve biçimlere sahip olabilir ve çok çeşitli şekillerde pişirilebilir.

Samsa günümüzde genellikle et (koyun eti, tavuk veya sığır eti), sebze (kabak, patates veya soğan), mantar, yumurta, bezelye, otlar ve hatta tatlı maddelerle doldurulur. Özbek yemeklerinin çoğunda olduğu gibi, zerdeçal, siyah ve kırmızı acı biber ve susam gibi baharatlarla tadı gerçekten eşsiz hal alır.

Eski zamanlarda Samsa sadece kömür ile tandır bir fırında pişirilirdi. Tandırda pişirilen Samsa'nın kendine özgü tadı ve lezzeti vardır. Küçük et parçaları, soğan ve kuyruk yağı ile müthiş lezzetli bir yemektir. Samsa günümüzde daha hızlı ve kullanışlı olan, aynı zamanda orijinal özelliklerini koruyan gazlı veya elektrikli fırınlarda pişirilmektedir.

Özbek mutfağı ayrıca meyve reçelleriyle dolu tatlı Samsa çeşitleri de bulunur. 

Özbek Mantısı

Özbek Mantısı

Bir göçebe yemeği olan mantı, önce Çin'den Orta Asya'ya geldi ve daha sonra çeşitleri ile  Rusya'ya ve diğer Avrupa ülkelerine yayıldı.

Özbek mantısının en yaygın versiyonunun ana malzemeleri baharatlı et (kuzu veya dana kıyması) ve soğandır. Ancak, köfte patates ve soğan, patates, et ve kabak ile tüketilen çeşitleri de mevcuttur.

Özbek mantısı, Özbek yemeklerinin çoğu gibi, geleneksel olarak elle yenir. Taneleri bizdeki mantıdan farklı olarak avuç içi büyüklüğünde olur, genellikle ekşi krema (smetana) veya domates sosu veya taze soğan halkaları (sirke ve karabiber serpilir) otlar, tuz, biber ve tereyağı ile servis edilir.

Özbekistan'da Nevruz bayramında SÜMELEK pişirilip dağıtılır

Sümelek

Sumalak veya sümelek ; buğday kepeği tatlısıdır ve sadece Nevruz zamanında bahar festivali için muhallebi gibi pişirilir. Yılda sadece bir kez Nevruz bayramında, tatma imkanı olan bir yemektir. Özbeklere göre canlandırıcıdır ve kış mevsiminde kaybedilen gücü geri kazandırır.

Sümelek pişirme süreci, sadece lezzetli bir yemek hazırlamanın yanında, aynı zamanda karşılıklı birlik ve beraberliği teşvik etmeyi amaçlayan ilginç bir ritüeldir. Topraklanmış ve preslenmiş kazanlara, filizlenmiş buğday taneleri, kaynar yağ ve un ile karıştırılarak beyaz bir öz çıkarır. Kazana yağ dökmeden önce tabanı, çocuklar tarafından geleneksel olarak toplanan küçük çakıllarla kaplanır. Çakıl taşları, Sumalak’ın yanmasına izin vermez ve tüm süreç boyunca en uygun sıcaklığı muhafaza etmeyi mümkün kılar. Böylece, Sumalak’ın dağılması sırasında çakıllardan birini almaktan memnun olan bir kişi bir dilek tutar ve bu çakıl taşı sayesinde dileğinin kabul edileceğini düşünür.  

Bir başka ilginç gelenek ise, ateş söndükten sonra Sumalak’ın piştiği kazan kapağının altında oluşan görüntünün anlamını yorumlayarak fal bakmaktır !

Şaşlık "şiş kebap"

Şaşlık

Bildiğimiz şiş kebap .... Hem Rusya, Ukrayna, Polonya gibi Slav milletlerde hem de Özbekistan ve tüm Orta Asya'da oldukça yaygın olan bu şiş kebap ismi shashlik veya şaşlık olarak isimlendirilir.
Şişe geçirilmiş marine kuzu, dana, tavuk eti veya sebzeler ile soğanın ızgarada pişirilmesiyle servis edilir. Özbek yaylalarında yetişen kuzulardan elde edile kaliteli kuzu eti bu yemeğin en belirgin özelliğidir.

At etinden yapılan sucuk " Kazi "

Kazi

At etinden yapılan bir sucuk çeşididir. Genellikle evlerde yapılır. Çeşitli baharatlar ile zenginleştirilen at eti ve yağından elde edilir. Zar olarak at bağırsağı kullanılır. Dilimlenerek yenildiği gibi, yemeklere ilave edilerek de tüketilir. Kurutulup tütsülenen Kazi, soğuk ortamda korunmasa bile üç yıla kadar dayanabilir. Ne kadar uzun dayanırsa o kadar olgunlaşır. Olgunlaşmış kazi makbul sayılır. Özbek mutfağının olmazsa olmazlarından olan bu besin, göçebe halklar için enerji verici olarak önemli bir yere sahipti.

Özbekistan gezisi

Özbekistan sofrası

Özbekistan Mutfağı

Mevsiminde yetişen meyve ve sebzeler, Özbek yemeklerini mevsimsel olarak şekillendirir.   Yaz aylarında bol miktarda yetişen meyveler (üzüm, kavun, kayısı, armut, elma, kiraz, nar, limon, incir gibi) ve sebzeler (patlıcan, biber, şalgam, salatalık ve tatlı domates, sarı havuç, kabak ve kabak çeşitleri gibi) yemeklerde yerlerini alır. 

Kış aylarında ise geleneksel olarak kurutulmuş meyve ve sebzeler ile erişte veya makarna tipi yemekler daha çok tüketilir.

Özbek mutfağında koyun ana protein kaynağıdır. Sığır ve at eti de önemli miktarlarda tüketilir. Deve ve keçi eti daha az tüketilir.

Genellikle tandır fırınlarında pişirilen bol çeşitli mayalı ekmekler, ülke genelinde bolca tüketilir. Hemen hemen her öğünde tüketilen bu ekmekler çay ile servis edilir. Ekmekler sade tüketilebildiği gibi, hamur içine konan soğan veya et ile hazırlanabilir.

Orta Asya ve Özbekistan fermente süt ürünlerinin zenginliği ile de ünlüdür. Tatlı veya ekşi sütlerden elde edilen yoğurt, süzme yoğurt, süzme peyniri bunlar arasında sayılabilir. Bu ürünler, salatalara veya çorbalara ve eklenerek, eşsiz bir lezzet ortaya çıkar.

Özbek mutfağının diğer karakteristik özellikleri ise, bol ve çeşitli baharatlarla pişirilmesi, çok sıcak servis edilmemesi, sirke kullanılması, kendilerine has misafirperverlikle birlikte çay ikramı ile tamamlanmasıdır.

İlginizi çekebilir :
Özbekistan gezisi sayfasını okumak için tıklayınız

#kansavarslan
#Özbekistan Turu